Ne doğalgaz ne kömür hiçbiri onun yerini tutmuyor

Türkiye’nin en soğuk illerinden biri olan Sivas’ta kış hazırlıkları başladı. Odun, kömür ve doğalgaza oranla daha ekonomik ve sağlıklı olan tezek, özellikle köylerde tercih edilirliğini sürdürüyor. Büyük ve küçükbaş hayvanların dışkısından kurutulan elde edilen tezekler Kış aylarında yakılmak üzere istifleniyor. Sivas’ın Ulaş ilçesi Kurtlukaya köyünde yaşayan Tülay Kaplan, hazırladıkları tezekleri tek tek istifledi. Kaplan, küçükbaş hayvanların dışkısından elde ettikleri tezeğin kışın yağmur ve kardan etkilenmemesi için pramit şeklinde dizdiklerine değinerek tezeğin odundan daha uzun süre yandığı için daha ekonomik olduğunu söyledi.

“Tezek asidi, soba kovaları bile eritiyor”

Kaplan, tezeğin ordun ve kömüre göre çok daha yüksek ısı ortaya çıkarttığını belirtip, tezek ateşinin metal kovaları dahi erittiğini söyledi. Kaplan, “Burada Kış hazırlığı olarak hayvanların şeyinden tezek yaptık. Kuruttuk üst üste yığdık. Ufaklarını da kuruttuktan sonra torbalıyoruz. Onlar da ayrı yanıyor. Bunun güzelliği de doğaya herhangi bir kirliliği yok. Isıtması çok güzel. Bir odunla bir kömürle farkı, hem bedava olması, hayvanın her şeyinden her türlü yararlanıyorsunuz. Hiçbir şeyi zayi olmuyor. Dışkısından bile bu tezek yapılıyor bu da kıştan yaza kadar bu sürekli yanıyor. Kömürle eş değer diyebilirim. Tezek asitli soba kovası bile dayanmıyor, eritiyor. Biz kış boyu bunu yakıyoruz. Gerçi eski kışlar yok. Hani keskin ayazlar olduğu zaman ilave olarak ta kömür dalan yakıyoruz ama geneli tezek yakıyoruz” ifadelerini kullandı.

Oduna oranla daha uzun süre yanıyor

Kaplan, tezeğin oduna oranla daha fazla süre yandığını söyleyerek, “Odunun da kalitesine göre yanma süresi değişiyor. Bir çam odunu dersen dayanıklı ama tezek kavak odunundan daha dayanıklı. Diyebilirim ki bir kova tezek 3 saat yanabilir. Odun çabuk yanar o bir saatte yanıyorsa tezek 3 saat yanar. Tezek yandığı zaman sobanın üzeri nar gibi kızarır” diye konuştu.

Hazırlanması oldukça zahmetli, kuruması için uzun süre bekliyorlar

Dışkının dışarıya serilerek kurutulduğuna değinen Kaplan, “Bunun ilk aşaması hayvanlar kışın ağılda beslendikten sonra bunların dışkıları birikiyor. Onlar belli bir kalınlığa geliyor. Kışın bitiminde yaz başında bu kesilir, kalıp kalıp kesilir. Kesildikten sonra bunlar el arabasıyla dışarı çekilir. Dışarda serilir, kurutulur. Kuruması da baya bir zaman alır. Kuruduktan sonra böyle üst üste dizilir. Bu dizilimin amacı da kışın yağmurdan kardan etkilenmesin diye” şeklinde konuştu.

Onur Erden – Volkan Kaplan